Voeten

Voeten.

Wij hebben talrijke gezegdes waarin voeten een rol spelen. Een kleine bloemlezing: veel voeten in de aarde, de hakken in het zand, op grote voet leven, de voetjes van de vloer Onze voetzolen spelen zelfs een rol in cartoons . De stand van de voeten van peuters en kleuters is geregeld een bron van zorg: platvoetjes, holvoetjes en knikenkels. Gelukkig zijn er speciaalzaken in kinderschoeisel die dit bijna kosteloos te lijf gaan. De in Drenthe wereldberoemde schoenenzaak in Exloo ( in 2023 100 jaar bestaand en nu hofleverancier) heeft een imperium opgebouwd rondom de zorg voor de “moeilijke voet “

Hier spelen voeten zonder schoeisel een grote rol. .Vele kilometers worden nog te voet afgelegd en voetenzorg is in West-Afrika niet aan de orde.. Er zijn tenslotte al zorgen genoeg. Behalve de enkele rastaboy met hippe sneakers in het toeristengebied loopt iedereen hier op teenslippers, lokaal verkocht voor 60 dalasi = 0,90 €. Pronatie- en afwikkelbalken heb ik onder dit plastic schoeisel niet kunnen ontdekken. Ondanks dat deze ter plaatse verkochte slippers van de hoogste kwaliteit zijn wil het bandje dat door de zool gaat toch nogal eens sneuvelen. Gelukkig zijn er reparateurs die dit met een houtje-touwtje repareren. “Geef ook uw slipper een tweede leven”

Hoewel ik op mijn spreekuur geregeld voetklachten zie, zijn dit meestal klachten door verwondingen. Een spijker en een zichzelf respecterende doorn dringen natuurlijk makkelijk door de plastic zool van een slipper heen. Zelfs de mensen met forse afwijkingen- enorme platvoeten, spreidvoorvoeten, holvoeten- klagen niet over voetpijn. Terwijl in Nederland hoofdpijn en rugpijn nogal eens aan platvoeten wordt geweten (gelukkig hebben we podologen, podotherapeuten, orthopedische schoenmakers en zelfs voetzoolkietelaars ) kennen ze die relatie hier niet. Ik zou haast in de verleiding komen om een uitgedroogde dame (hele dag in de tuin aan het werk zonder drinken) met een hoofdpijnklacht op haar platspreidvoeten te wijzen en haar aanraden nu eens echt goede schoenen te gaan kopen.

Geen voorvoet

Vorige week kondigde ik al aan wat te vertellen over mijn bezoek aan het erf van de smid, daartoe getriggerd door de bh’s aan de omheining. Hier oefent de heer Ceesay het oude beroep van “blacksmith” uit. Als ik het woord smid hoor moet ik (uit de oude doos) denken aan de vader van Hielke en Sietse uit de boeken in de Kameleonserie, die ik vroeger verslonden heb. Vader Klinkhamer smeedde het ijzer als het gloeiend heet was(en dat moet ook volgens het spreekwoord), de vonken sloegen er af en sissend werd het metaal afgekoeld in een bak water. Daar kan de heer Ceesay nu jaren later nog een puntje aan zuigen. De smidse is hier een zwartgeblakerd stuk grond onder een laag afdakje van even zwartgeblakerd golfplaat. Het ijzer wordt verhit in een vuurtje van houtskool. De smid blaast het vuur aan door middel van een ronddraaiend schoepenrad dat met een snaar verbonden is aan een klein fietswiel met een handvat. Door het fietswiel rond te draaien, wordt het vuur aangeblazen. Hier wordt gereedschap gemaakt voor de vrouwen die de grond in hun tuin willen omwerken, maar ook assen van ezelkarren. Mevrouw Ceesay runt de Wibra om het gezinsinkomen meer volume te geven. Hun oudste zoon Omar, ongeveer 20 jaar, heeft het syndroom van Down en draagt niet bij aan het inkomen. Omar komt nogal eens op mijn spreekuur, vooruitgesneld door een ongewassen geur. Zijn voor Downers kenmerkende spontane omhelzing heb ik tot dusver kunnen ontwijken door schielijk achteruit te deinzen. Omar mist aan 1 zijde zijn voorvoet, waardoor hij met die voet naar buiten gedraaid zich moeizaam voortbeweegt. Jullie zien het probleem al: zonder voorvoet en dus zonder tenen is het dragen van teenslippers geen optie. Gelukkig wordt Omar jaarlijks voorzien van een paar nieuwe Crocs, gedoneerd door Dirk, een Duitse, gepensioneerde, gefortuneerde, ex-varkensboer, die behalve een wisselende collectie mooie jonge Gambiaanse dames ook een goed hart voor Omar heeft.

Zomaar

een greep uit een willekeurig spreekuur. Tussen de blotevoetendokteronderdemangoboomvragen, zoals kiespijn bij een door cariës verwoest gebit, hoofdpijn sinds vanmorgen zonder voldoende gedronken te hebben en kloven aan de voetranden bij een oudere die elke dag kilometers op teenslippers door het zand loopt ( dankjedekoekoek) zitten dan de consulten “waarvoor je = ik het doe(t)”.

Een schoolmeisje in uniform, van wie Ali vertelt dat ze eigenlijk in het binnenland woont, maar nu al maanden bij verwegfamilie in Brufut (vanaf hier 3 kilometer) verblijft, heeft al 3 jaar aanvallen van pijn op de borst waardoor ze niet kan ademen en “faint” ofwel flauwvalt. Bij navraag is ze al bij diverse hulpposten en ziekenhuizen geweest, waarbij ze velerlei etiketten opgeplakt heeft gekregen, waaronder het favoriete “ulcer “ofwel maagzweer.

Was ik nu maar een marabout (traditionele genezer), want dan zou ik de hulpvraagster zeggen terug te komen met een levende kip en 1000 dalasi. In dat volgende consult hak ik de kip de kop af, zet haar op haar poten en uit het looppatroon van de kip-zonder-kop stel ik dan heel nauwkeurig de diagnose: Haar moeder heeft tijdens de zwangerschap iets verkeerd gedaan (steeds met het verkeerde been uit bed, te veel of te weinig zout in de rijst of nog ergere dingen). Dit heeft een geest boos gemaakt en die stuurt nu deze aanvallen. Tegen betaling van slechts 5000 dalasi drijf ik de geest dan uit en de aanvallen zijn verdwenen (of niet).

Helaas mis ik dit talent en dus ga ik met Ali als tolk uitvragen wat ze precies voelt als een aanval dreigt, of de aanval op bepaalde momenten komt, hoe lang ze buiten westen is, of er sprake is van tongbeet of incontinentie en zo verder. De aanvallen komen bij schrik, stress of grote blijdschap, beginnen met het gevoel niet te kunnen ademen waarna ze het gevoel heeft dat alles “heel ver weg klinkt” en dan komt ze weer bij. De omgeving schrikt enorm en denkt inderdaad aan black magic. Ik laat haar op YouTube een filmpje zien over hyperventilatie en ze herkent het beeld. Met, ook instructie via YouTube, 2 plastic boterhamzakjes ( 1 voor het verlies ) en zo uitgebreid mogelijke uitleg en geruststelling vertrekt ze. Het zal wel net zo goed helpen als de hulp van de marabout, maar het redt in ieder geval het leven van 1 kip. Daar kan de marabout dan weer tegenin brengen dat ik ervoor zorg dat er meer plastic langs de weg ligt en dat het sterven na een goedlosloopleven van een kip voor het stellen van een perfecte diagnose en dan ook nog zorgen voor een eiwitrijke maaltijd nog niet zo gek is. Ik laat het met een gerust gevoel aan het oordeel van de lezer over.

Een bejaard ogende man van waarschijnlijk mijn leeftijd komt stijf lopend in een lang gewaad de poort binnen. Zijn brede lach in een gerimpeld gezicht laat een ruïneus gebit ziet, waarmee ik de restanten van bruine stompjes bedoel. Zijn klacht is dat hij pijn en stijfheid heeft in alle gewrichten en bij opstaan uit bed op een nog oudere man lijkt die met hulp van een stok op gang moet komen. Bij onderzoek aan alle gewrichten kenmerken van artrose-slijtage: een schoolvoorbeeld. Hij blijkt na jaren van “farming”, dus handmatig het land bewerken, zaaien en oogsten ook 25 jaar als tuinman in het duurste hotel van Gambia te hebben gewerkt. Het management heeft hem verzocht te stoppen omdat hij te oud werd, maar betaalt hem al 5 jaar elke maand zijn salaris (ook hier gebeuren wonderen) . In dit geval komt dit wonder alleen, want ik leg hem uit dat je bij een fiets of een auto een onderdeel kunt vervangen, maar niet in het menselijk lichaam. Ik geeft hem een pijnstiller voor de nacht (ik kan hem niet met lege handen wegsturen) en als beloning krijg ik een dankbare lach, veel abarakah’s ( dank) en een gebed dat Allah mij zal zegenen ( Amen )

Het achtste kind, van wie de moeder onvoldoende borstvoeding heeft, is na 3 weken nu 900 gram aangekomen, van 3400 naar 4300 gr. Gelukkig lukt het ons niet om in drie weken 25% lichaamsgewicht erbij te eten. Ik kon het niet laten mijn advies om nu te stoppen met machtsverheffen nog eens te herhalen. Het gezegde met paarlen en zwijnen kan ik natuurlijk niet op mijzelf toepassen, hoogstens de zwijnen, maar waarschijnlijk ligt de komst van nr 9 in handen van haar roerganger, tevens echtgenoot.

Nog een recidivist: de opvallend jonge moeder met een mager eerste kindje ( al weeeeken geleden kunstvoeding meegegeven ) kwam weer opdagen. Het pak was al lang leeg, maar het flesje was ter ziele gegaan (en een nieuw flesje kost wel 1 euro) , dus gaf ze het kind nu pap = couscous of gestampte mais met water . Ze kwam nu omdat het groeiproces toch niet zo goed vordert. Nu wil het geval dat we hier ook tientallen nieuwe flesjes hebben, dusszz flesje met voeding, nogmaals instructie….”kinderen met kinderen”. Ik zal de zuster van het consternatiebureau nog eens vragen bij haar langs te gaan.

Het jongetje is sinds 3 dagen verkouden, hoest, heeft een paar keer overgegeven en dunne poep.Zijn moeder is vandaag met hem in de kliniek in Brufut, afstand 3 kilometer, geweest. Op een los vel gevouwen in de kliniekkaart staat inderdaad een uitvoerig beschreven consult: klachten en onderzoek staan goed vermeld. Samenvatting: geen alarmerende bevindingen. Diagnose: koorts (gemeten temp.36.3) en pneumonia=longontsteking. Er worden 4 medicijnen voorgeschreven: amoxicilline = antibioticum, paracetamolsiroop, vitamine C siroop en een zinkpreparaat. Alle voorschriften zijn voorzien van het label N/A = not available oftewel opperde pop. Moeder heeft geen geld en loopt weer naar huis. Gelukkig weet iemand van de buren dat de S-K-OLH-GH (u weet wel) dokter om 18.00 spreekuur heeft. Na onderzoek gaat ze naar huis met een paar tabletjes kinderparacetamol en het advies terug te komen als het niet beter gaat. Nu begrijpen we ook waarom, ondanks mogelijk voldoende aanvoer van medicatie, alles opperde pop is in de overheidsklinieken.

Een jonge vrouw vertelt de laatste tijd slecht te slapen door hoofdpijn. Ze oogt niet bepaald vrolijk. Het valt me op dat ik hier meer gespitst ben op non-verbale communicatie bij het veelal ontbreken van direct verbaal contact. Ze logeert in de buurt, maar woont eigenlijk in Guinee-Bissau. Na wat inleidende beschietingen leg ik uit dat een slaapprobleem vaak door zorgen ontstaat. Nee, ze maakt zich nergens zorgen over. Verder doorvragend blijkt een half jaar geleden haar eerste kindje twee weken na de bevalling overleden te zijn. Op een nacht huilde het jongetje en weigerde de borst. Iin een kliniekje kreeg hij koorts en overleed binnen 2 uren: “iets met de ribben”. En ja, toen was het slechte slapen begonnen. En ja, ze maakte zich zorgen over een eventueel tweede kindje.

Volgens mij ben ik inmiddels al ruimschoots aan het aantal woorden voor vandaag. Daarom stop ik maar voordat jullie je uit verveling massaal uit de voeten maken. Je kunt voetstoots van mij aannemen dat ik me, mits in goede gezondheid, volgende week weer zal melden.