Donkere dagen

Donkere dagen

voor Kerst maken we hier niet mee want na twee weken gematigde temperaturen doet de koperen ploert hier weer zijn werk. Het is dit weekend 35 graden….,maar de komende dagen weer dalend naar 30 graden.

Niet als gek,

maar wel als bijzonder ervaren wij de gebeurtenissen hier en dat komt door de anders gekleurde bril waarmee wij hier naar “alles ”om ons heen kijken. Vooral oppassen dus, dat we niet de overtuiging krijgen dat wat wij normaal vinden ook normaal is. Als ik stukjes teruglees, twijfel ik of de toon in mijn schrijfsels niet als te ironisch/sarcastisch opgevat kan worden. Ik kan jullie verzekeren dat het zeker niet mijn bedoeling is om deze cultuur als minderwaardig te beschrijven. Mijn opzet is een licht humoristische waas over de zinnen te leggen, zodat ze niet alleen ter lering zijn, maar ook een beetje ter vermaak. Lezers trek je immers niet met azijn ,maar vooral met stroop.

Opgestuwd in de vaart der volkeren.

Dat is de beste omschrijving die ik kan geven van de ontwikkeling van ons dorp Madiana. Nadat we 4 jaar geleden al verrast werden door het neerzetten van elektriciteitspalen, met draad, werd 2 jaar geleden ook spanning op deze draden gezet. Her en der zie je afgetakte draden naar erven, die het bedrag om aangesloten te worden bij elkaar hebben gespaard. ’s Nachts branden er al diverse lampjes in de omgeving en vrouwen kunnen nu geld verdienen door flessen water in te vriezen en te verkopen aan minder fortuinlijke buren. De winkel in het centrum die elke ochtend bevroren kippenpoten liet halen in de bewoonde wereld en ’s avonds de onverkochte exemplaren ging roosteren om te voorkomen dat de poten de volgende ochtend de benen zouden nemen, kan nu echt bevroren kippenpoten aan de klanten bieden. Het voltage van het net wisselt sterk zodat apparaten die niet beveiligd worden door een stabilisator snel het loodje leggen. Bij de kantoortjes van NAWEC, de elektriciteitsmij, kun je prepaid kilowatturen inkopen. Veel mensen ontdekken dat hier serieuze verbruikskosten mee gemoeid zijn. Voor winkeliers is dan de oplossing om hun koel-vriesapparaten ’s nachts uit te zetten zonder zich te realiseren dat de koeling dan ’s ochtends extra moet werken.

En dan is er recent nog een belangrijke ontwikkeling voor de dorpelingen: de goede weg die al -tig jaren door de autoriteiten beloofd werd is bijna klaar. Nog 2 kilometer gravelweg asfalteren en Madiana is verbonden met het asfaltnetwerk. Nu al zie je in het dorpscentrum nieuwe winkels zich vestigen. Naast 3 laswerkplaatsen onder een mangoboom is er nu ook een winkeltje in bouwmaterialen. Voor ons betekent dat binnenkort (?)nog 800 meter hobbelweg naar de Madiana Hoofdstraat en dan over asfalt de 6 kilometer naar de “highway”. Was tot dit jaar Madiana in de regentijd vaak dagenlang onbereikbaar, nu kan iedereen ook na stortbuien naar werk en winkel en kunnen vrouwen hun producten in Serrekunda verkopen.

Met de handschoen

trouwen is bekend geworden in onze koloniale tijd. De bruid trouwde in Nederland met haar bruidegom die in Nederlands-Indié zat. Vanmorgen kreeg ik een verhaal te horen, dat daarop lijkt.

In de wachtrij voor de buurtsuper babbelde ik even met Ramatullay. Zij doet op maandagen bij ons de (hand)was en draagt zo bij aan het gezinsinkomen. Tot vorig jaar deed ze dat in het weekend omdat ze nog op school zat. Ze is nu gestopt op school. Via haar moeder hoorden we dat haar echtgenoot dit gezegd had. Vanmorgen vertelde Ramatullay , binnenkort 22 jaar, dat ze in 2021 getrouwd is met een man uit het dorp. Hij is in 2012 ( toen zij dus 10 jaar was ) vertrokken en woont nu in Duitsland. Op mijn vraag hoe hij dat gedaan heeft kan ze geen antwoord geven. In 2022 heeft ze hem gezien toen hij op vakantie kwam. Hij is bezig om op het familie-erf een huis te bouwen. Een vraag over “toekomstplannen” van deze nieuwsgierige Toubab strandde op een verlegen glimlach. Ik had natuurlijk ook al veel te veel gevraagd. “Het is niet onze cultuur” om over deze zaken te communiceren.

De uitzichtloze armoede in Gambia, die jongeren ertoe brengt om de gevaarlijke tocht naar het Europa van melk en honing te maken, heeft dus ook sociale gevolgen als hier beschreven tot gevolg.

Wat betreft communicatie kunnen de Gambianen van “ONS” leren..toch? Ik las net dat Fleur Agema op sociale media had vernomen dat de compensatie voor het terugdraaien van een deel van de bezuinigingen op Onderwijs was weggehaald uit de begroting van haar ministerie Volksgezondheid. Dat is nog eens goede communicatie.

Vervolg slangenbeet

Yessss…. de dode huid in de wond is er af gevallen en de wond wordt nu in alle glorie zichtbaar. Gelukkig is hij redelijk schoon en is op de wondbodem te zien dat er herstelwerkzaamheden gaande zijn. Mijn sombere prognose dat dit maanden zal duren, stel ik bij : 6 weken?? We gaan het beleven. Dat wil zeggen ….. de patiënt is donderdag niet op de afspraak verschenen.

Tina Taylor

is de tweede dochter van het Ida, het hoofd van “onze” Baobab Nursery School. We hebben de afgelopen jaren haar collegegeld betaald. Ze wilde na het afronden van de middelbare school graag geneeskunde studeren, maar dat was zodanig dringen op de universiteit dat ze niet werd toegelaten. Ze heeft nu binnenkort de studie verpleegkunde afgerond, maar haar droom blijft: dokter worden. Ze is dermate gefrustreerd over de desorganisatie en het lage niveau van opleidingen in Gambia dat ze graag in Europa wil studeren. Wat betreft de taal ligt het het meest voor de hand dat ze dat in het UK gaat proberen. Ik lees dat er in Maastricht een Engelstalige opleiding Geneeskunde is. Is er onder de lezers iemand die hier wat over kan vertellen en ook of er mogelijkheden zijn voor een beurs?

Schoolgeld

Op de Roots kleuterschool ging ik maandag het schoolgeld voor Isatou ( zie vorige week ) betalen. Er is nu een heus kantoortje waarin een jongedame de administratie doet. In het vertrek van 3 x 3 meter staat in een hoek een hammondorgel geparkeerd. Dit instrument heeft ook jaren in een slaapkamer van Ali in bewaring gestaan en staat nu hier te verstoffen. Gaan we het nog meemaken dat de kinderen elke ochtend het Gambiaanse volkslied zingen, begeleid door de welluidende klanken van dit orgel? (als er stroom is ) . Na betaling fluistert de secretaresse me de vraag toe of ik ook andere kinderen sponsor. De tweeling van een zus (je raadt het al: Awa en Adama) gaan hier naar school en zij betaalt het schoolgeld uit eigen zak, omdat haar zus dit niet kan opbrengen. Een botweg gegeven antwoord als “Daar kan ik niet aan beginnen “krijg ik niet over mijn lippen, dus mompel ik dat ik naar een sponsor zal uitkijken.

Het schoolgeld op deze school bedraagt 900 dalasi per jaar, momenteel ongeveer 12 euro. Daarbij komen de kosten voor 2 uniformen en schoenen. Er zijn ongeveer 100 kinderen op school, dus zijn de inkomsten per jaar 1200,-€. Van dit geld gaan nog kosten af van schoolmateriaal, dus blijft er geen 100,-€ per maand over om 5 salarissen van te betalen. Dus is de school afhankelijk van sponsoren.

Vrijdag

was het de 13e dec.,….en werden we rond de schemering verrast door veel lawaai en gebons op de poort. Onze tuinman Ali bleek een ongeluk met zijn motor gehad te hebben en was naar de kliniek in Brufut, 5 km verderop gebracht. Ik moest dus in actie komen, want in Gambia hangt je medische behandeling af van contante betaling. Wijs geworden door eerdere ervaringen stapte ik met een flink pak Dalsi’s in de auto. Ali’s vrouw Penda stapte in, evenals mannelijke buren ter ondersteuning. In Brufut lag Ali op een brancard in de hoek van de “emergency”,een vertrek van 4x4 meter met in het midden een groot bureau. In het vertrek waren 2 verpleegkundigen en andere patiënten. Ali zag er flink gehavend uit met een fors gezwollen rechter wang, een wondje op zijn voorhoofd en een gescheurde lip. Zijn rechteronderarm was provisorisch gespalkt naar het leek met 2 triplexlatjes en een windsel. De dienstdoende verpleegkundige had gezien dat de onderarm gebroken was en had een ambulance besteld om hem naar een traumacentrum te brengen. De ambulance kwam snel en Ali kroop wat wezenloos achter in de ambulance. Hij was nog niet helemaal helder na de klap – gelukkig droeg hij zijn helm- en kon zich het ongeluk niet herinneren: een hersenschudding dus. Penda stapte erbij in.

De ambulance had een politie-escorte besteld en ik werd uitgenodigd om met alarmlichten aan hen te volgen. Dat leek me geen goed plan: “ik kom wel”.

In het traumaziekenhuis aangekomen waren inmiddels al X foto’s gemaakt van arm,hoofd,borstkas en bekken, omdat een gealarmeerd familielid 1600 dalasi had voorgeschoten ( plm 20,-€). Resultaat: een lelijke onderarmfractuur. De dienstdoende arts wilde een CT scan van het hoofd laten maken, maar de CT laborant in een groter ziekenhuis wilde nu echt naar huis, dus zou het onderzoek in Banjul plaatsvinden: kosten 30,-€.De onderarm moet geopereerd worden en dat kost ook 30,- €.Mijn aanwezigheid was op dat moment alleen nodig als betaalmiddel. Ik heb Penda ruim voldoende dalasi’s achtergelaten en vertrok weer naar huis. Gelukkig was er op deze CT geen letsel te zien.

Zaterdagmiddag reed ik met Penda’s zus, een buurvrouw en Ali’s moeder naar Bakou op ziekenbezoek. Penda’s zus had gekookt en de auto rook helemaal naar het Gambiaanse eten. De bezoektijden zijn van 16.00 tot 17.30 uur, maar pas om 16.30 ging de poort open en kon het bezoek, bepakt met schalen eten, naar binnen. Ali ligt op een haveloos bed met kale plastic matras. Op de kamer van 5 x 5 meter staan nog 3 bedden bezet door dames. De familie moet voor eten en drinken zorgen en als een wondverband gewisseld moet worden, gaat het familielid naar een apotheek om verbandmateriaal te kopen. Buiten het gebouw onder de bomen liggen familieleden, allemaal vrouwen, op matjes in de schaduw bij 35 graden. Met toestemming van Ali plaats ik hierbij een foto. Zijn onderarm heeft inmiddels een gipsspalk gekregen, maar een repositie van de breuk moet nog. Maandag ga ik informeren wat het behandelplan is en bekijken of geld daar verandering in kan brengen.

Opvallend is dat bij zo’n “life event” veel familieleden, buren en bekenden te hulp snellen. Er is hier naast veel sociale druk ook veel sociale samenhang. Ook opvallend is natuurlijk dat je zonder kontante betaling vooraf geen behandeling krijgt. Naar onze begrippen zijn deze bedragen peanuts, maar de bovengenoemde 5600 dal is voor veel mensen al een maandinkomen. Er zullen ook zeker nog meer kosten komen.

En zo kun je ons verblijf hier momenteel niet saai noemen en dat is conform onze ervaring.