Overtreffende trap

Carnaval.

Komende week barst overal in de, van oorsprong katholieke, wereld het carnaval los. Voordat de 6 weken lijdenstijd vóór Pasen begint – een periode waar niet gefeest mag worden en soberheid geboden is- moeten de bloemetjes nog even flink buiten gezet worden. Op vrijdag 28 februari begint, afhankelijk van de stand van de maan, voor de Islam de Ramadan, een maand niet eten of drinken tussen zonsopgang en ondergang. Ook voor hen gelden in die tijd veel verboden en daarom wordt er in de weken voorafgaand aan de vastenmaand nog even flink getrouwd en andere feesten georganiseerd. Hoewel we gelukkig niet het nachtelijke feestgedruis hebben van een grote stad, merken we hier vooral in de weekenden dat er geen Hinderwetvergunning nodig is om 48 uur non-stop een flink aantal decibellen te produceren. Eerder was er nog een generator nodig om de “muziek” te versterken, maar sinds er elektriciteit is dat hier niet meer nodig. Vanaf komend weekend tot ons vertrek geen nachtelijk kabaal, behalve de oproep tot gebed.

Overtreffende trap

Vorige week schreef ik over de moeder van buurvrouw Fatou, die in een stikdonker vertrek van een onvoorstelbaar armoedig huisje na een tweede CVA op haar einde ligt te wachten. Een week geleden was haar pols al nauwelijks voelbaar, waaruit ik de conclusie meende te kunnen trekken dat ze spoedig zou overlijden. Gelukkig is spoedig = njato hier een zeer relatief begrip, dus zal de familie me hopelijk niet kwalijk nemen dat ze woensdag, de dag dat de pleister gewisseld moest worden, nog steeds leefde. Bij onze komst woensdag bleek dat de Fentanyl pleister, een uiterst dun doorzichtig velletje, waarschijnlijk bij het oliën van haar huid eraf gewreven was. Bij navraag was ze de laatste dag ook weer onrustiger, vooral bij het wassen en omdraaien. Hoe de gedachtegang van deze mensen is om dan niet even te komen met de vraag om een nieuwe pleister te plakken is me een raadsel. Schuchterheid, totaal onbegrip, enzovoort…… of is het een Westerse gedachte dat ieder mens een gedachtegang heeft?...

Na het plakken van een nieuwe pleister nog even de vraag of ik naar een vingertop en voet wilde kijken. En ja hoor, het kan altijd nog erger…er is nog een overtreffende trap. Er was nachtelijk bezoek geweest van ratten en een rat had een vingertopje aangeknaagd. Een andere rat was begonnen aan een voetrand en die was voortvarender te werk gegaan, want daar ontbrak een stuk weefsel van 3 cm. Gelukkig waren de wonden adequaat verzorgd met een zwart poeder van houtskool.

Natuurlijk had de familie de ongenode nachtelijke gasten al eerder getracht te bestrijden met rattengif. Dat had slechts tijdelijk effect gehad, want toen het gif op was en geen geld om nieuw te kopen kwamen ze weer.

Toen we vrijdagochtend bij het aanbreken van de dag wegreden voor een strandloop sessie kwam Fatou vertellen dat haar moeder was overleden om 01.00 uur. Haar lichaam was al overgebracht naar een mortuarium om de vereiste papieren voor vervoer te regelen en dezelfde dag is haar lichaam in het uiterste oostelijke puntje van Gambia, 400 km landinwaarts, ter aarde besteld. Zoals hier de uitdrukking is: May her soul rest in eternal peace.

De overgebleven smelttabletten fentanyl, bedoeld om kort voor het wassen nog te doseren, heb ik dezelfde dag nog opgehaald. Het onderkomen heeft geen afsluitbare opbergmogelijkheden en deze zuigtabletjes zijn niet gemaakt voor kindermondjes.

Groenvoer

De keuze aan groentes op de marktjes hier is sterk beperkt. Kooltjes worden in partjes verkocht, en wortelen gaan per stuk. Uien worden veel gegeten, maar op de kleine markten per stuk verkocht. Een zak met 10 kg geïmporteerde uien uit de Flevopolder is voor veel mensen onbetaalbaar. Aubergines en tomaten kunnen hier kennelijk wel goed groeien. Omdat in de regentijd, tussen juni en oktober, alle groente-aanplant verloren gaat door de stortbuien en de levensgrote slakken beginnen de dames pas in de loop van november met het onkruidvrij maken en inzaaien van hun perceeltje.

Wanneer we in november ons menu van pasta, rijst, zoete aardappelen en cassave willen aanvullen met wat meer vitaminerijke ingrediënten komen we uit bij diepvriesgroente uit de supermarkt. Onze favoriete groente, sla, is pas eind december met moeite te vinden. Omdat voor de Gambianen sla veel gegeten wordt bij de maaltijd om in de Ramadan het vasten te breken- de Ramadan begint eind deze maand- is er nu zo veel sla op de markt dat er al kinderen aan de poort komen om sla aan te bieden. Op bovenstaande foto’s zien jullie hoe de groenteboer met paard en wagen bij een gelukkige huisvrouw sla komt aanbieden.

De moeder van de moeder van Ali S.

Afgelopen week ging ik nog even naar Ali S. om te zien of zijn mobiliteit weer is toegenomen. Hij zat nu buiten en dat maakt dan optisch toch een flink verschil met iemand te bed in een donkere kamer. Zijn spierkracht in zijn aangedane been was zeker nog niet op niveau, maar al met al gaat het goed vooruit. Niets meer aan doen, dus.

Maar…”dokter, nu U hier toch bent”. Deze zin is kennelijk multicultureel, want als variant op de spreekuur patiënt, die inmiddels de geplande spreekuurtijd geconsumeerd heeft en dan “Nu ik hier toch ben” zegt heb ik dit in mijn werkzame leven vaak gehoord. Afhankelijk van het humeur/werkdruk/agenda/sympathie voor de vrager (meestal vraagster) zijn dan antwoorden in de zin van “Daarvoor moet u bij de assistente toch echt even een nieuwe afspraak maken” tot “brand maar los” en alle tussenliggende varianten mogelijk.

Maar hier ben ik op vakantie, dus wachtte ik de vraag rustig af. Ali vertaalde of ik nog even bij de oma van Ali S. wilde kijken. Oma lag te bed in een mooi betegelde en helder verlichte kamer op een groot tweepersoonsbed. Er was een kleurige lap stof om haar lijf gewikkeld en op het randje van de stof was “Real Wax” gedrukt, dus misschien wel van de fabriek uit Helmond. Hiermee heb ik dan ook wel alle positieve informatie over oma verteld. Oma bleek een dag eerder uit een privé ziekenhuis ontslagen te zijn. Ze verbleef normaal bij een andere dochter, maar omdat in dat gezin een baby op komst was (dat gebeurt hier soms) was oma verhuisd.

Op bed lag een zo te zien stokoud vermagerd vrouwtje met een fors verkromde wervelkolom en spitsvoeten. Uit het verhaal maak ik op dat ze al jaren dementerend is en nu kennelijk in het eindstadium is beland. Ze geeft geen teken van herkenning van haar kinderen, praat niet meer en vraagt niet meer om eten en drinken. In verband met overgeven was ze opgenomen geweest, waarbij ze vocht per infuus had gekregen. Natuurlijk wordt zo’n ernstige patiënte niet zonder medicatie ontslagen: een mij onbekende pijnstiller met diverse componenten, een antibraakmiddel, ijzertabletten, foliumzuur ,vitamine B12 en natuurlijk antibiotica. Op mijn vraag of er ook een uitslag was van het verrichte bloedonderzoek, kwam de verzorgende dochter aan met de rekening van de opname: 1650 dalasi = € 22,-. Gelukkig sprak haar dochter, dus de moeder van Ali S., redelijk Engels, maar ze kon kennelijk niet lezen, want ze was toch echt in de veronderstelling dat de lab uitslagen op dit papier stonden. Na haar gecomplimenteerd te hebben met haar inzet heb ik uitleg gegeven over dementie en dat we in onze cultuur mensen als oma niet meer naar het ziekenhuis vervoeren, maar haar goed verzorgen, met mate eten/drinken aanbieden en verder afwachten wat onze Schepper van plan is.

Al met al is deze mevrouw dus in het eindstadium van dementie. Almost never a dull moment ofwel er is hier altijd wat te doen.

Nog steeds oranje

zijn de shirts, die we afgelopen week op de basisschool in Madiana hebben uitgedeeld om op de sportdag partijen te maken.

Tenslotte

is dit weblog later geplaatst dan jullie van me gewend zijn. Onze Drents-Groninger buren hadden een heuse cobra gevangen. De eigenaar van de reptielendierentuin wilde hem graag hebben, dus zijn we naar Kartung gereden. Huub en Annet hielden de slang in bedwang en ik was de chauffeur. Gelukkig is een inzittendenverzekering hier altijd bij de autoverzekering inbegrepen. Volgende week volgen de foto’s en onze ervaringen.